Sau gần 01 năm thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-CP, Chính phủ, các Bộ, cơ quan, địa phương đã chủ động, nỗ lực xây dựng và thực hiện các nhiệm vụ được giao tại Chương trình. Đến nay, đã triển khai, hoàn thành khối lượng lớn công việc, xây dựng, ban hành đồng bộ, đầy đủ các văn bản hướng dẫn thực hiện, cơ bản phù hợp với tình hình triển khai thực tế. Giải ngân các chính sách thuộc Chương trình cũng đạt kết quả đáng ghi nhận, một số chính sách đạt kết quả giải ngân cao, kịp thời hỗ trợ người dân, doanh nghiệp và nền kinh tế phục hồi.
Tình hình thực hiện, giải ngân các chính sách hỗ trợ thuộc Chương trình: Thống kê sơ bộ, ước giải ngân các chính sách hỗ trợ thuộc Chương trình đến nay đạt hơn 80,8 nghìn tỷ đồng, cụ thể như sau:
Đối với các chương trình cho vay ưu đãi thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội: Đến ngày 31/01/2023, Ngân hàng Chính sách xã hội ước giải ngân 5/5 chương trình tín dụng chính sách của Chương trình đạt 16.036 tỷ đồng, trong đó: Cho vay mua máy tính và thiết bị học tập trực tuyến đạt 826 tỷ đồng, cho vay Nhà ở xã hội đạt 4.046 tỷ đồng, cho vay hỗ trợ việc làm đạt 10 nghìn tỷ đồng, cho vay cơ sở giáo mục mầm non, tiểu học ngoài công lập đạt 193 tỷ đồng, cho vay Chương trình đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đạt 972 tỷ đồng. Đến ngày 31/12/2022, Ngân hàng Chính sách xã hội đã hỗ trợ lãi suất cho vay cho người nghèo và các đối tượng chính sách khác đối với khoản vay có lãi suất cho vay trên 6%/năm là 878 tỷ đồng.
Đối với chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động: Đến nay đã hết thời hạn thực hiện chính sách, các địa phương đã thực hiện giải ngân khoảng 3.744 tỷ đồng hỗ trợ tiền thuê nhà theo Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg.
Đối với chính sách hỗ trợ 2% lãi suất cho các khoản vay thông qua ngân hàng thương mại của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ gia đình: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam báo cáo đến hết năm 2022, các ngân hàng thương mại đã thực hiện hỗ trợ lãi suất hơn 134 tỷ đồng đối với dư nợ hỗ trợ lãi suất gần 30.000 tỷ đồng.
Đối với các chính sách miễn giảm thuế, phí; gia hạn thời gian nộp thuế và tiền thuê đất: Đến hết tháng 01/2023, đã miễn, giảm các loại thuế, phí là 52.623 tỷ đồng. Đã gia hạn các loại thuế, tiền thuê đất theo các nghị định của Chính phủ là 105.919 tỷ đồng. Chi phí cơ hội hỗ trợ thông qua các chính sách gia hạn thời gian nộp thuế và tiền thuê đất là 7,4 nghìn tỷ đồng (theo số liệu báo cáo từ tháng 6/2022).
Tình hình phân bổ vốn chi đầu tư phát triển thuộc Chương trình: Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1113/QĐ-TTg ngày 21/9/2022 về việc giao kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương, theo đó đã giao 147.138 tỷ đồng kế hoạch vốn của Chương trình để thực hiện 94 nhiệm vụ, dự án.
Đối với kế hoạch năm 2022, ngày 12/10/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1198/QĐ-TTg về giao, điều chỉnh, bổ sung kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2022 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương, theo đó đã giao tổng số vốn 38.155 tỷ đồng từ nguồn vốn của Chương trình cho 04 nhiệm vụ thuộc Chương trình và 254 dự án thuộc kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025.
Đối với kế hoạch năm 2023, căn cứ Quyết định số 1513/QĐ-TTg ngày 03/12/2022 của Thủ tướng Chính phủ về việc giao kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2023, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã phân bổ chi tiết kế hoạch vốn của Chương trình cho các nhiệm vụ, dự án là 92.484,278 tỷ đồng, trong đó phân bổ cho các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình là 87.256,626 tỷ đồng, phân bổ cho các nhiệm vụ, dự án thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 là 5.227,652 tỷ đồng.
Về giải ngân, các báo cáo của Bộ Tài chính chưa có số liệu giải ngân vốn đầu tư phát triển của Chương trình trong kế hoạch vốn đầu tư nguồn NSNN các năm 2022 và năm 2023, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương tổng hợp nội dung này.
Chính phủ đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến đối với 129 dự án đã hoàn thiện thủ tục đầu tư, đủ điều kiện giao kế hoạch với số vốn dự kiến 14.710 tỷ đồng tại Tờ trình số 489/TTr-CP ngày 17/12/2022.
Số vốn đã được Thủ tướng Chính phủ thông báo, dự kiến bố trí cho các dự án đã hoàn thiện thủ tục đầu tư là 9.605 tỷ đồng. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã lấy ý kiến các bộ liên quan về nội dung này. Sau khi có ý kiên của các bộ liên quan, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến.
Số vốn đã được Thủ tướng Chính phủ thông báo, dự kiến bố trí cho các dự án của 09 địa phương chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư là 1.214 tỷ đồng.
Số vốn chưa được Thủ tướng Chính phủ thông báo là 3.332 tỷ đồng, bao gồm: 2.500 tỷ đồng dự kiến bố trí cho Dự án Nâng cấp đoạn Km18-Km80, Quốc lộ 4B. Dự án đã được Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Giao thông vận tải làm cơ quan chủ quản. 832 tỷ đồng dự kiến bố trí cho các dự án thuộc lĩnh vực y tế. Bộ Y tế chưa có phương án phân bổ chi tiết đối với số vốn này.
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội vẫn còn những khó khăn, vướng mắc, đó là:
Việc triển khai chính sách hỗ trợ 2% lãi suất: Tại Nghị quyết số 43/2022/QH15, Quốc hội đã quyết nghị sử dụng tối đa 40 nghìn tỷ đồng từ ngân sách nhà nước để hỗ trợ lãi suất (2%/năm) cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh thông qua hệ thống ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đến hết năm 2022 giải ngân chính sách hỗ trợ 2% lãi suất rất chậm so với yêu cầu đề ra, mới đạt hơn 134 tỷ đồng, tương đương hơn 0,3% tổng nguồn lực. Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang phối hợp với các cơ quan liên quan sửa đổi Nghị định số 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 của Chính phủ để tạo điều kiện triển khai thuận lợi hơn. Tuy nhiên, nguồn lực còn lại để thực hiện chính sách còn rất lớn, khả năng đến hết năm 2023 sẽ không giải ngân hết. Do đó Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cần nhanh chóng tính toán, xác định số tiền dự kiến không sử dụng hết và đề xuất phương án xử lý để báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Về phương án xử lý đối với nguồn tăng thu, tiết kiệm chi NSTW năm 2021 còn dư sau khi thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động: Tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 và Nghị quyết số 521/NQ-UBTVQH15 ngày 14/6/2022, Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quyết nghị sử dụng 6.600 tỷ đồng từ nguồn tăng thu, cắt giảm, tiết kiệm chi NSTW năm 2021 để hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động. Tuy nhiên, theo báo cáo của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, đến nay đã hết thời hạn thực hiện chính sách, đã giải ngân hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động đạt khoảng 3.744 tỷ đồng, số tiền không sử dụng là 2.856 tỷ đồng. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội chưa đề xuất cụ thể đối với việc sử dụng số tiền còn dư nêu trên.
Về phân bổ vốn chi đầu tư phát triển thuộc Chương trình: Hiện nay, còn 14.151 tỷ đồng vốn đầu tư phát triển thuộc Chương trình chưa được Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến để Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch, bao gồm 9.605 tỷ đồng của các dự án đã hoàn thiện thủ tục đầu tư, 1.214 tỷ đồng của các dự án đã được Thủ tướng Chính phủ thông báo dự kiến vốn nhưng các địa phương chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư và 3.332 tỷ đồng chưa được Thủ tướng Chính phủ thông báo. Theo quy định tại Nghị quyết số 69/2022/QH15 của Quốc hội về dự toán ngân sách nhà nước năm 2023, sang ngày 31/3/2023, số vốn đầu tư phát triển thuộc Chương trình còn lại chưa được Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến sẽ không thực hiện phân bổ tiếp. Do đó, đối với số vốn 14.151 tỷ đồng nêu trên, sẽ không được phân bổ cho các nhiệm vụ, dự án dự kiến sử dụng nguồn vốn này trong trường hợp không kịp hoàn thiện các thủ tục để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước thời hạn nêu trên./.