Xác định cải cách quy định kinh doanh, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính gắn với đẩy mạnh phân cấp, trao quyền cho địa phương và tăng cường công tác kiểm tra, giám sát… là một trong những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong công tác của ngành Xây dựng.

Trên cơ sở chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, ngành Xây dựng đã hoàn thiện thể chế ngành Xây dựng, chủ động, tích cực nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung sửa đổi, bổ sung ban hành mới nhiều văn bản quy phạm pháp luật góp phần nâng cao hiệu quả công tác cải cách thủ tục hành chính. Đã đề xuất sửa đổi, bổ sung ban hành mới nhiều văn bản quy phạm pháp luật với những điểm đổi mới, đột phá, đáp ứng yêu cầu cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tăng cường phân cấp quản lý nhà nước, tạo thuận lợi, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, cụ thể là: 

Tăng cường phân cấp, tạo chủ động cho người quyết định đầu tư, chủ đầu tư trong thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế xây dựng, kiểm tra công tác nghiệm thu thông qua việc giảm đối tượng phải thẩm định, kiểm tra công tác nghiệm thu tại cơ quan chuyên môn về xây dựng; phân định rõ chức năng quản lý nhà nước trong hoạt động đầu tư xây dựng với chức năng quản lý của người quyết định đầu tư, chủ đầu tư phù hợp với từng loại nguồn vốn sử dụng; làm rõ trách nhiệm của các nhà thầu đối với chất lượng công việc do mình thực hiện. Tăng cường phân cấp thẩm quyền thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở, kiểm tra công tác nghiệm thu công trình xây dựng của cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành cho cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. 

Tích hợp thủ tục thẩm định thiết kế xây dựng và cấp phép xây dựng; Tích hợp, thực hiện đồng thời thủ tục thẩm duyệt về phòng cháy và chữa cháy, thủ tục về môi trường, thẩm định về công nghệ… với thẩm định của cơ quan chuyên môn về xây dựng để rút ngắn thời gian thẩm định; mở rộng đối tượng miễn giấy phép xây dựng; đơn giản hóa điều kiện, hồ sơ cấp giấy phép xây dựng; rút ngắn thời gian cấp giấy phép xây dựng từ 30 ngày xuống còn 20 ngày. Đặc biệt, đã đề xuất một số quy định có hiệu lực sớm để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong bối cảnh đại dịch Covid-19. 

Phân cấp toàn diện thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng, cấp chứng chỉ hành nghề kiến trúc cho địa phương; xã hội hóa công tác cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng hạng II, hạng III, công tác sát hạch cấp chứng chỉ hành nghề kiến trúc cho tổ chức xã hội nghề nghiệp; phân cấp cho Ủy ban nhân dân một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (Đà Nẵng, Thanh Hóa, Hải Phòng, Cần Thơ, Nghệ An) thực hiện phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung xây dựng... 

Bộ Xây dựng là 01 trong 05 Bộ đầu tiên hoàn thành việc xây dựng Phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh thuộc phạm vi quản lý của Bộ trong năm 2021 và 2022 và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1963/QĐ-TTg ngày 22/11/2021. Theo đó, đề xuất sửa đổi, bổ sung 06 Nghị định để cắt giảm, đơn giản hóa 01 điều kiện đầu tư kinh doanh, 41 TTHC. Đến nay, đã hoàn thành việc sửa đổi, bổ sung đối với 01 Nghị định (cắt giảm, đơn giản hóa 01 điều kiện đầu tư kinh doanh, 02 TTHC); 05 Nghị định được đề xuất sửa đổi, bổ sung tại Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng. 

Được biết, hiện nay, Bộ Xây dựng đang khẩn trương xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng để thực thi Phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh nêu trên, trong đó, trọng tâm là: (i) tiếp tục phân cấp thẩm quyền thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở, kiểm tra công tác nghiệm thu công trình xây dựng; phân cấp thẩm quyền quyết định các khu vực phát triển đô thị, khu vực được chuyển quyền sử dụng đất đã được đầu tư hạ tầng cho người dân tự xây dựng nhà ở; (ii) tăng cường ứng dụng dịch vụ công trực tuyến mức độ 4; (iii) giảm một số loại tài liệu, văn bản pháp lý mà có thể khai thác được từ Cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu ngành, lĩnh vực; (iv) bổ sung quy định về kiểm tra việc thực hiện pháp luật trong các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng nhằm bảo đảm cơ chế giám sát, kiểm tra khi phân cấp, ủy quyền. Dự thảo Nghị định đang được hoàn thiện theo ý kiến góp ý của các Bộ, ngành, địa phương, tổ chức, cá nhân; dự kiến trình Chính phủ trong Quý III/2022. 

Đề xuất nhiều chính sách mới, nhiều quy định để giải quyết các vấn đề bất cập trên thực tiễn như:

Đã luật hóa, bổ sung mới quy định về: chính sách của Nhà nước trong hoạt động kiến trúc; bản sắc văn hóa dân tộc trong kiến trúc; bảo tồn, phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc; quản lý hành nghề kiến trúc, chất lượng đội ngũ kiến trúc sư; bổ sung, hoàn thiện các công cụ quản lý kiến trúc … 

Đã đề xuất nhiều quy định giải quyết các vấn đề bất cập từ thực tiễn: như:(1) quy định chặt chẽ hơn thủ tục điều chỉnh quy hoạch cục bộ nhằm khắc phục tình trạng điều chỉnh quy hoạch tùy tiện, bãi bỏ giấy phép quy hoạch, chứng chỉ quy hoạch; (2) bổ sung quy định nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân trong khu vực có quy hoạch treo, quy hoạch chậm triển khai; (3) quản lý chặt chẽ hơn đối với việc xây dựng ở nông thôn… 

Chủ động rà soát, loại bỏ sự chồng chéo, mâu thuẫn,bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật trong các văn bản quy phạm pháp luật thuộc các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ với các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan; tập trung vào các nội dung: sửa đổi, bổ sung các quy định về quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị bảo đảm thống nhất với Luật Quy hoạch; bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư/chấp thuận đầu tư tại Luật Nhà ở, Nghị định số 11/2013/NĐ-CP, thống nhất thực hiện theo quy định của Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; làm rõ việc xác định chủ đầu tư, mối quan hệ giữa chủ đầu tư và nhà đầu tư bảo đảm thống nhất giữa pháp luật về xây dựng, nhà ở, đầu tư, đầu tư công, quy hoạch đô thị; phân định, làm rõ đối tượng phải thực hiện thủ tục chuyển nhượng dự án kinh doanh bất động sản theo Luật Đầu tư và Luật Kinh doanh bất động sản… 

Bài học kinh nghiệm thành công

Một số bài học kinh nghiệm được rút ra trong quá trình cải cách quy định kinh doanh của ngành Xây dựng có thể kể đến như: 

Một là, quán triệt kịp thời, thường xuyên các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về công tác xây dựng pháp luật và yêu cầu cải cách quy định kinh doanh. 

Hai là, bám sát chủ trương, đường lối của Đảng và yêu cầu thực tiễn để chủ động đề xuất cải cách quy định kinh doanh của ngành Xây dựng. 

Ba là, tăng cường đối thoại với doanh nghiệp, người dân để lắng nghe những phản ánh về vướng mắc, bất cập của hệ thống pháp luật; nghiêm túc nghiên cứu, tiếp thu ý kiến góp ý, hoàn thiện chính sách pháp luật, quy định kinh doanh ngành Xây dựng. 

Bốn là, gắn kết công tác xây dựng pháp luật với tăng cường hiệu quả thi hành pháp luật để bảo đảm quy định pháp luật được ban hành có tính khả thi cao và đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tiễn. Chủ động rà soát văn bản quy phạm pháp luật, tăng cường công tác kiểm tra, nắm bắt tình hình thực tiễn thi hành pháp luật, kịp thời phát hiện các quy định mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập hoặc không còn phù hợp với tình hình thực tế; tham mưu sửa đổi, bổ sung, ban hành mới văn bản quy phạm pháp luật bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật và tháo gỡ vướng mắc, bất cập từ thực tiễn, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tăng cường hội nhập quốc tế; tăng cường phân cấp đồng thời phải có quy định kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm soát việc thực hiện quyền lực nhà nước. 

Năm là, chú trọng đổi mới phương pháp, cách thức, nâng cao chất lượng tổng hợp phản ánh tình hình dư luận xã hội, phản biện xã hội, tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị về các vướng mắc, bất cập trong các quy định pháp luật và các thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực quản lý làm cơ sở cho việc đánh giá, tổng kết thực tiễn trong quá trình xây dựng pháp luật và cải cách quy định kinh doanh. 

Một số định hướng cải cách quy định kinh doanh trong thời gian tới

Trong thời gian tới, Bộ Xây dựng tiếp tục nghiên cứu, đề xuất cải cách quy định kinh doanh trên các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ, trọng tâm là: 

Nghiên cứu, xây dựng dự án Luật Nhà ở (sửa đổi), Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) bảo đảm tiến độ theo yêu cầu tại Nghị quyết số 50/2022/QH15 ngày 13/6/2022; nghiên cứu, đề xuất xây dựng Luật điều chỉnh về: (1) quy hoạch đô thị và nông thôn; (2) quản lý và phát triển đô thị; (3) cấp thoát nước; (4) quản lý không gian ngầm; đồng thời, rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các nghị định, thông tư. Việc đề xuất sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật phải đáp ứng các mục tiêu: (i) cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tạo thuận lợi, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển; (ii) giải quyết các vấn đề bất cập trên thực tiễn; (iii) bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật./.