Những Kết quả thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia năm 2023 và 02 tháng đầu năm 2024

Đến thời điểm hiện tại, cả nước có khoảng 78% xã đạt chuẩn NTM, bình quân cả nước đạt 17,1 tiêu chí/xã; có 280 đơn vị cấp huyện thuộc 58 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ đạt chuẩn NTM (chiếm khoảng 43,6% tổng số đơn vị cấp huyện của cả nước). 

Trong năm 2023, Ban Chỉ đạo Trung ương đã quyết liệt thực hiện nhiều giải pháp trong chỉ đạo, điều hành để thúc đẩy việc triển khai, tổ chức thực hiện và giải ngân vốn các CTMTQG. Ban Chỉ đạo Trung ương đã tổ chức 06 Hội nghị trực tuyến và tổ chức các Đoàn công tác của Ban Chỉ đạo Trung ương do Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang làm Trưởng Đoàn kiểm tra, khảo sát thực tế tình hình thực hiện 03 CTMTQG tại các vùng; tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc của Ban Chỉ đạo Trung ương về sơ kết tình hình triển khai thực hiện các CTMTQG giai đoạn 2021-2023, kết quả thực hiện các CTMTQG 6 tháng đầu năm 2023; Hội nghị trực tuyến với 10 địa phương có tỷ lệ giải ngân vốn thực hiện các CTMTQG 11 tháng năm 2023 đạt dưới 50% kế hoạch vốn năm 2023 ngày 11/12/2023 để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các CTMTQG. 

Thể hiện sự quyết tâm của Chính phủ trong việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân của 03 Chương trình, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, đôn đốc các bộ, cơ quan trung ương và địa phương triển khai thực hiện các chương trình. Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang, Trưởng ban Ban Chỉ đạo Trung ương đã có các kết luận tại các Hội nghị trực tuyến của Ban Chỉ đạo Trung ương với địa phương về sơ kết tình hình triển khai thực hiện các CTMTQG, trong đó, đã quyết liệt chỉ đạo các bộ, ngành trung ương sớm hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hướng dẫn quản lý, tổ chức thực hiện các CTMTQG; yêu cầu các địa phương tập trung quyết liệt đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các CTMTQG. 

Về tình hình phân bổ, giao kế hoạch vốn thực hiện các CTMTQG năm 2023, 02 tháng đầu năm 2024

Đến thời điểm hiện tại, cả nước có khoảng 78% xã đạt chuẩn NTM, bình quân cả nước đạt 17,1 tiêu chí/xã; có 280 đơn vị cấp huyện thuộc 58 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ đạt chuẩn NTM (chiếm khoảng 43,6% tổng số đơn vị cấp huyện của cả nước). 

Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều năm 2023 còn 2,93%, giảm 1,1%; trong đó: Tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo còn khoảng 33% (giảm 5,62%); Tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số còn khoảng 17,82% (giảm 3,2%), đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao. 

Đối với kế hoạch năm 2023: Thực hiện các Nghị quyết số 70/2022/QH15 ngày 11 tháng 11 năm 2022, Nghị quyết số 93/2023/QH15 ngày 22/6/2023 của Quốc hội khóa XV Thủ tướng Chính phủ đã giao 49.562 tỷ đồng vốn ngân sách trung ương năm 2023 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện các CTMTQ. Đến ngày 31/12/2023, 100% địa phương được giao kế hoạch vốn ngân sách trung ương đã giao chi tiết kế hoạch vốn đầu tư phát triển, dự toán ngân sách nhà nước năm 2023 của 03 CTMTQG đến các cơ quan, đơn vị và cấp trực thuộc.  

Đối với kế hoạch năm 2024: Thực hiện các Nghị quyết số 104/2023/QH15, Nghị quyết số 105/2023/QH15 ngày 10/11/2023, Nghị quyết số 108/2023/QH15 ngày 19/11/2023, Thủ tướng Chính phủ đã giao 47.622,374 tỷ đồng vốn ngân sách trung ương năm 2024 (bao gồm: 27,220 tỷ đồng vốn đầu tư phát triển trong đó có 26.400 tỷ vốn trong nước, 820 tỷ đồng vốn nước ngoài; 20.402,374 tỷ đồng kinh phí sự nghiệp) cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện các CTMTQG. Đến ngày 29/02/2024, có 45/48 địa phương được giao kế hoạch vốn ngân sách trung ương đã giao chi tiết 24.372,898 tỷ đồng kế hoạch vốn đầu tư phát triển năm 2024 của 03 CTMTQG cho các cơ quan, đơn vị và cấp trực thuộc đạt tỷ lệ 89,5% kế hoạch. 

Kết quả giải ngân vốn NSNN năm 2023, 02 tháng đầu năm 2024

Về kết quả giải ngân vốn ngân sách trung ương năm 2023 Theo báo cáo của Bộ Tài chính, giải ngân vốn ngân sách nhà nước trong năm 2023 (bao gồm cả nguồn vốn năm 2022 kéo dài sang năm 2023) ước đạt được khoảng 40.187,952 tỷ đồng, đạt tỷ lệ khoảng 61,5%, trong đó: Giải ngân vốn đầu tư công (bao gồm cả nguồn vốn năm 2022 kéo dài sang năm 2023) đạt khoảng 29.383,096 tỷ đồng, đạt 83% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Đối với nguồn vốn của năm 2022 kéo dài sang năm 2023 giải ngân ước đạt được khoảng 10.341,350 tỷ đồng, đạt tỷ lệ là 95% kế hoạch giao năm 2023; Đối với nguồn vốn của năm 2023: (i) Giải ngân nguồn vốn của năm 2023 ước đạt được khoảng 19.041,746 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 75% kế hoạch giao năm 2023; (ii) Kết quả giải ngân chi tiết theo từng chương trình: CTMTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi ước đạt được khoảng 8.968,972 tỷ đồng, đạt 76% kế hoạch; CTMTQG giảm nghèo bền vững ước đạt được khoảng 3.967,193 tỷ đồng, đạt 73% kế hoạch; CTMTQG xây dựng nông thôn mới ước đạt được khoảng 6.105,581 tỷ đồng, đạt 76% kế hoạch. Giải ngân vốn sự nghiệp trong năm 2023 (bao gồm cả dự toán các năm trước kéo dài sang năm 2023) ước đạt 10.804,856 tỷ đồng, đạt 36,3% dự toán. Trong đó: Đối với dự toán các năm trước kéo dài sang năm 2023, giải ngân ước đạt 1.744,262 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 33%; Đối với dự toán năm 2023: (i) Giải ngân vốn sự nghiệp năm 2023 ước đạt 9.060,594 tỷ đồng, ước đạt 37% dự toán; (ii) Cụ thể kết quả giải ngân đối với từng chương trình: CTMTQG phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi ước đạt 4.010,136 tỷ đồng, đạt 28%; CTMTQG xây dựng nông thôn mới ước đạt 1.728,893 đạt 54%; CTMTQG giảm nghèo bền vững ước đạt 3.321,565 tỷ đồng, đạt 47%.

Về kết quả giải ngân vốn NSNN (vốn đầu tư công) 02 tháng đầu năm 2024 Theo báo cáo của Bộ Tài chính, giải ngân vốn đầu tư công nguồn NSTW (bao gồm cả vốn đầu tư kéo dài các năm trước chuyển sang năm 2024) ước đạt được khoảng 3.292,990 tỷ đồng, đạt 15%, trong đó giải ngân nguồn vốn của năm 2024 ước đạt được khoảng 3.264,466 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 12% kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương Thủ tướng Chính phủ giao. 

Một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện các CTMTQG

Đối với CTMTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi: Một số nội dung chưa triển khai được do vướng mắc với quy định pháp luật hiện hành (Phát triển và nhân rộng mô hình tiết kiệm và tín dụng tự quản để tăng cường tiếp cận tín dụng thuộc Dự án 8 và Hỗ trợ đầu tư có thu hồi vốn theo hộ hoặc cộng đồng thuộc Tiểu dự án 1 Dự án 9). Một số nội dung đầu tư tại Dự án 4, Dự án 5, Dự án 6 có địa bàn triển khai ngoài địa bàn các xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo phân định tại Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ. 

Đối với CTMTQG Giảm nghèo bền vững: Chưa có hướng dẫn tiêu chí xác định người lao động có thu nhập thấp theo Quyết định số 90/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính Phủ. 

Đối với CTMTQG xây dựng nông thôn mới: Quá trình tổ chức đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP tại một số địa phương (cấp huyện) còn lúng túng, chưa bám sát các nội dung quy định tại Quyết định số 148/QĐ-TTg ngày 24/02/2023 của Thủ tướng Chính phủ; hệ thống xử lý nước thải tập trung của một số cụm công nghiệp, đô thị chưa đồng bộ, chưa được quan tâm đầu tư đúng mức. Theo Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ, các xã miền núi thuộc địa bàn đặc biệt khó khăn khi đạt chuẩn nông thôn mới từ xã khu vực III, khu vực II xuống xã khu vực I sẽ không được hưởng các chế độ an sinh xã hội trong khi điều kiện thực tế tại các địa phương còn nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến mục tiêu đề ra năm 2025 có 80% xã đạt chuẩn nông thôn mới. 

Để giải quyết dứt điểm các khó khăn vướng mắc trong năm 2023, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang – Trưởng ban chỉ đạo Trung ương đã chỉ đạo các Bộ, cơ quan xử lý, có văn bản hướng dẫn trả lời địa phương theo thẩm quyền. Đối với những khó khăn, vướng mắc vượt thẩm quyền của Chính phủ, Chính phủ đã tổng hợp, báo cáo Quốc hội, qua đó đã ban hành Nghị quyết số 111/2024/QH15 ngày 18/01/2024 về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các CTMTQG./.